Een ‘open’ kind, een bijzonder kind

Een hoog sensitief kind is in de eerste plaats een kind. Het omgaan met een hoog sensitief kind gaat vaak anders dan met andere kinderen.

Hooggevoeligheid is een eigenschap van het zenuwstelsel in combinatie met de hersenen. Ongeveer 20% van de bevolking is hooggevoelig. Het is waarschijnlijk een erfelijke eigenschap, die evenveel voorkomt onder jongens en meisjes. Dit blijkt uit onderzoek van Elaine Aron, Amerikaans psychotherapeute en universitair docente, en grondlegster van het begrip HSP.

Wat betekent het dat je hooggevoelig bent?

Zoals sommige kinderen intelligenter zijn dan anderen, zo zijn sommigen gevoeliger dan anderen. Iemand die zeer gevoelig is noemen we Hooggevoelig of ook wel HSP, Highly Sensitive Person. Een HSP is meer dan gemiddeld gevoelig voor indrukken en prikkels en merkt meer signalen en details op. Alle indrukken worden uitgebreider en intensiever gefilterd dan bij de gemiddelde mens. Wat anderen normaal vinden zoals mensenmassa’s of harde muziek, kan voor HSP’s al snel te veel zijn; zij raken dan overprikkeld door letterlijk een teveel aan (sterke) prikkels.

Ieder kind is anders, ieder kind heeft een eigen karakter. Toch zie je vaak wel overeenkomsten.

Nieuwsgierigheid

Een gevoelig kind heeft een diepere band met de omgeving en dat maakt dat het geïnteresseerd is in die omgeving. Ze stellen veel vragen, soms zo veel dat je er moe van wordt. Ze zullen dan ook meer onderzoek doen dan de rest van hun leeftijdgenootjes. Je hoeft ze daarom meestal de dingen geen twee keer uit te leggen. Het lijkt dan wel of ze hoogintelligent zijn maar dat hoeft niet. Ze zijn hooggevoelig, dat is een kwaliteit van het hart, intelligentie is een kwaliteit van het hoofd. Beide manieren kunnen gebruikt worden om te leren. Het kan uiteraard wel samen gaan wat de nieuwsgierigheid nog veel groter kan maken.

Opmerkzaamheid

Ze zullen sneller dan gemiddeld zien wat er mist of wat er moet gebeuren om iets te verbeteren. Het valt ze sneller op dat je een andere bril draagt, zelfs al zeggen ze dat niet. Omdat ze veel subtielere dingen opmerken, hebben ze een grotere stroom indrukken te verwerken waardoor ze snel overprikkeld kunnen raken. Dat komt omdat de informatiestroom complexer wordt verwerkt. En er zijn erg veel prikkels die binnenkomen en verwerkt moeten worden. Denk maar aan de TV en de computer, de radio en de krant. Maar ook op straat is het druk, er hangt bijna overal en geluidsdeken over de omgeving, altijd zijn er weer dingen te zien die onrust geven. Kinderen worden dan moe van al die prikkels die ze moeten verwerken. Ze gaan dan huilen en “jengelen”.. Rust, en ze daarmee de tijd geven om de indrukken te verwerken, is dan wat ze nodig hebben.

Intens

Een kind met hooggevoeligheid kan intens genieten van kleine dingen. Maar aan de andere kant kunnen zo ook intens boos worden. Ze zijn dus wat extremer. Als ze vrolijk zijn, zijn ze ook echt vrolijk en als ze boos zijn, zijn ze ook echt helemaal boos. Het hangt er vanaf hoe het kind het uit, als het een extravert kind is kan het heel moe worden door het gevoel extreem naar buiten te uiten. Hun intensiteit is ook van hun gezicht af te lezen. Ze kunnen slecht verbergen dat ze boos zijn, maar dat willen ze ook niet. Ze willen zichzelf zijn en dat is intens. De andere kant is dat ze dus ook heel erg tevreden en werkelijk gelukkig kunnen zijn.

Communicatief

Als ze aandacht geven willen ze die ook voor 100% geven. Ze willen die 100% aandacht dan ook hebben als zij aandacht nodig hebben. Als een kind met hooggevoeligheid bezig is een verhaal te vertellen wat voor hen belangrijk is en je neemt ondertussen een overgaande telefoon op kan het goed zijn dat ze gekwetst zijn en zich af gaan sluiten. Eerlijkheid in communicatie is wat ze ook eisen, ze zullen dubbele boodschappen opvangen en niet weten wat ze er mee moeten doen. Als je met woorden het ene zegt maar met je lichaamstaal iets anders zegt zullen ze dat weten. Daar hebben ze geen psychologische training voor nodig. Het enige wat zal gebeuren is dat ze in de war raken en een innerlijk conflict gaan krijgen.

Gevoelig voor stemmingen en emoties van anderen

HSP kinderen kunnen een ruimte binnenkomen en aanvoelen wat er aan de hand is, ze weten in wat voor stemming je bent. Het hangt dan van het kind af of het je dat laat weten of niet. Maar denk niet dat het kind het niet voelt. Het kan dus positief zijn omdat ze weten hoe de zaken ervoor staan. Maar negatief kan ook, het kan zijn dat ze niet beseffen dat die emoties niet van hen zijn of dat ze verkeerde conclusies trekken uit wat ze voelen. En juist omdat ze zo subtiel zijn kunnen ze ook makkelijk overdonderd worden door emoties van anderen en zichzelf daarin volledig verliezen. Het is wel prettig om in elke situatie te kunnen voelen hoe je moet reageren, maar het kind moet wel geleerd worden om ermee om te gaan.

Fantasie

Fantasie is een bron van vreugde en creativiteit. Hooggevoelige kinderen hebben een bijzonder groot associatief vermogen en gebruiken dat ook om te leren. Met die fantasie kunnen hele werelden gecreëerd worden. Helaas als ze zich niet thuis voelen zullen ze de fantasie gebruiken om een vluchtwereld te creëren. Een veilige liefdevolle omgeving hebben de kinderen nodig. Wel een die ze ook stimuleert om de buitenwereld in te gaan. Maar dat zit meestal wel goed omdat ze ook nieuwsgierig zijn.

Intuïtie

Dat zal ze behoeden voor de 7 sloten, daar zullen ze niet in lopen. Ze kunnen dingen doen die ze zelf en anderen nog niet begrijpen. Maar dat blijkt later een heel erg goede keuze geweest te zijn. De intuïtie hoort bij de eigenheid van het kind. Als het kind te vaak wordt bestraft of uitgelachen terwijl het zijn gevoel of intuïtie volgt zal het zijn eigen intuïtie niet meer gaan vertrouwen en dus gaat de eigenheid van het kind verloren. Het is echter wel een bron van onbegrip voor leeftijdgenootjes en volwassenen, want er is geen logica die verklaart waarom het kind bepaalde dingen doet. Het vraagt een vertrouwen van de ouders in de innerlijke wijsheid van het kind. Natuurlijk is niet alles wat je niet begrijpt van het kind intuïtie, het maakt soms fouten. En soms zijn de fouten een gevolg van een onjuiste inschatting van de ouders. Maar niemand heeft ook beweerd dat opvoeden makkelijk is.

Ze zijn wijs voor hun leeftijd, alhoewel dat vaak niet wordt onderkend. Volwassenen hebben nogal eens de neiging om het kind te vertellen dat dat niet zo werkt in deze wereld, maar vergeten dat het kind met het hart luistert. En dat is nu net wat veel volwassenen in hun jeugd hebben afgeleerd. Zij hebben vaak geleerd alleen nog maar met hun hoofd te luisteren.

Nadenken

Ze vragen zich voortdurend af waarom er iets gebeurd en wat de verbanden zijn. Het betekent ook dat als ze een keuze moeten maken, ze alles af zullen wegen. Er kan dus een probleem zijn met het maken van keuzes. Het lijkt dan of ze traag zijn, maar alle mogelijke werelden spelen zich af in het koppie van het kind. Ze denken al veel na over van alles en nog wat, dat maakt wel dat hun aarding een probleem kan zijn. Een kind met hooggevoeligheid heeft grenzen en structuur nodig, een liefdevolle aanraking en een veilig thuis waar het tot rust kan komen en welkom is. Om dat aarden te bevorderen is lichaamsbeweging heel goed voor ze.

Groepsgevoel

Gevoelige kinderen zijn ook nieuwsgierig naar andere mensen. Ze kunnen zich dus wel in groepen begeven, maar dat wel onder bepaalde condities. Ze zullen mede HSP’s opzoeken of de neiging hebben om zich terug te trekken. Ze houden van echte gesprekken die ergens over gaan, over dingen die met het hart te maken hebben. Daarom is het eigenlijk dat ze liever één op één gesprekken hebben, die gaan meestal dieper. Als een kind met hooggevoeligheid plotseling in de aandacht staat,wordt het kind nerveus. Als een gevoelig kind die aandacht niet wil is het beter dat ook te respecteren. Het is zelfs wijs om het kind zelf te vragen wat het wil. En soms is het nodig om het kind over de drempel te helpen opdat het geen bange volwassene zal worden voor wie de wereld vol bedreiging is.

Overprikkeling en eigenwaarde

De aanpak van hsk’s (hooggevoelig kind) is er op gericht overprikkeling te verminderen en onnodige overprikkeling te voorkomen. Dit betekent dat je als begeleider van een hooggevoelig kind stuurt in de hoeveelheid prikkels van buitenaf die op het kind af kunnen komen en ze vrijheid biedt om zichzelf te kunnen zijn.